Ποιος χρειάζεται το «άσχετο» ειρηνευτικό σχέδιο της ΕΕ για τη Γάζα; Η ίδια η ΕΕ, φυσικά

Επιμέλεια: Γιάννα Μυράτ

Οι ευρωπαϊκές προτάσεις για μια διεθνή σύνοδο κορυφής για την ειρήνη είναι απλώς άσκοπες ομφαλοσκοπήσεις, λένε διπλωμάτες

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

Πότε ένα ειρηνευτικό σχέδιο για τη Μέση Ανατολή δεν είναι ειρηνευτικό σχέδιο για τη Μέση Ανατολή; Όταν είναι πραγματικά ένα σχέδιο για να κατευνάσουν τους διαφωνούντες Ευρωπαίους.

Την περασμένη εβδομάδα, οι 27 εθνικοί ηγέτες της ΕΕ ζήτησαν μια «διεθνή ειρηνευτική διάσκεψη», εκτός από διπλωματικές πρωτοβουλίες και πρωτοβουλίες ασφάλειας για την αντιμετώπιση της μεγαλύτερης ισραηλινο-παλαιστινιακής σύγκρουσης στον απόηχο του πρόσφατου πολέμου του Ισραήλ με την Χαμάς. Ήταν η τελευταία προσπάθεια του μπλοκ να επηρεάσει τα γεγονότα στη Μέση Ανατολή μετά από μια σειρά ανοιχτών διαφωνιών σχετικά με τον τρόπο χειρισμού της κρίσης μεταξύ ανώτατων αξιωματούχων.

Όμως, μια εβδομάδα μετά τη δημοσιοποίηση της κλήσης σε μια συγκέντρωση ηγετών στις Βρυξέλλες, βασικά ερωτήματα σχετικά με το πού θα φιλοξενηθεί μια τέτοια σύνοδος κορυφής, ποιοι θα παρευρεθούν και ποιοι θα ήταν οι στόχοι του παραμένουν αναπάντητα.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

Ένας εκπρόσωπος της ισραηλινής αποστολής στην ΕΕ είπε ότι «δεν είναι σε θέση να πουν αν θα παραβρεθούμε ή όχι γιατί δεν ξέρουμε ακόμη τι θα σήμαινε στην πραγματικότητα», προσθέτοντας ότι μέχρι στιγμής, κανένας Ευρωπαίος αξιωματούχος δεν έχει επικοινωνήσει για την πρωτοβουλία.

Η παλαιστινιακή αποστολή στην ΕΕ δεν απάντησε αμέσως σε αίτημα για σχολιασμό.

Διάφορες ευρωπαϊκές χώρες συναγωνίζονται στα παρασκήνια για να φιλοξενήσουν την υποθετική συγκέντρωση, σύμφωνα με διπλωμάτη της ΕΕ, ο οποίος μίλησε στο POLITICO υπό τον όρο της ανωνυμίας. «Αλλά όσο δεν είναι ξεκάθαρο αν αυτό είναι κάτι που θέλει η περιοχή, η όλη συζήτηση για την τοποθεσία είναι ανόητη και άσχετη», είπε ο διπλωμάτης.

Η συνεχιζόμενη σύγχυση δείχνει πώς η ΕΕ αγωνίζεται να αποδείξει ότι είναι και σχετική και ενωμένη στη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες αγωνιούσαν για ώρες για το αν θα ζητούσαν μια ενιαία ανθρωπιστική «παύση» ή πολλαπλές «παύσεις» στις μάχες κατά τη διάρκεια της συνόδου κορυφής της περασμένης εβδομάδας.

Διπλωμάτες που μιλούν ιδιωτικά, επειδή το θέμα είναι τόσο ευαίσθητο, είπαν ότι αυτό το ξεκάρφωμα αναζητώντας να πουν λογικά πράγματα δείχνει πώς οι ηγέτες της ΕΕ απλώς «κοιτάνε τον αφαλό» και παίζουν με το εγχώριο κοινό που πυρπολείται από τις συγκρούσεις, αντί να προσπαθούν σοβαρά να προσφέρουν ειρήνη.

Ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ ήταν μεταξύ εκείνων που πίεσαν περισσότερο για πιο φιλόδοξη γλώσσα στη διάσκεψη ειρήνης κατά τη διάρκεια της συνόδου κορυφής των ηγετών της ΕΕ. Υποστήριξε ότι θα μπορούσε να δώσει λύση σε δεκαετίες συγκρούσεων.

Μετά τη σύνοδο κορυφής των Βρυξελλών, ο Ισπανός σοσιαλιστής εξέφρασε την ελπίδα ότι ένα τέτοιο γεγονός θα μπορούσε να προσφέρει «μια πολιτική και διπλωματική λύση σε μια σύγκρουση που συνεχίζεται για πάρα πολύ καιρό» και να διασφαλίσει την ειρηνική συνύπαρξη μεταξύ του Ισραήλ και των κατεχομένων παλαιστινιακών εδαφών σε δύο κράτη. Η Ισπανία φιλοξένησε τη διάσκεψη της Μαδρίτης το 1991, η οποία ξεκίνησε τις διαπραγματεύσεις του Όσλο για την περιοχή.

Για τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, η συμφωνία να πιέσουμε για μια ειρηνευτική διάσκεψη «δηλώνει ξεκάθαρα την πολιτική μας βούληση, δείχνοντας ομοφωνία, δείχνοντας ότι είμαστε ενωμένοι και έτοιμοι να παίξουμε ισχυρό ρόλο με άλλους εταίρους».

Κλασική ύβρις

Αλλά άλλες χώρες της ΕΕ είναι πιο επικριτικές. Δύο διπλωμάτες της ΕΕ υποστήριξαν ότι ο Σάντσεθ έκανε έκκληση στο εγχώριο ακροατήριο να ενισχύσει την υποστήριξη των αριστερών φιλοπαλαιστινιακών κομμάτων καθώς επιδιώκει να οικοδομήσει έναν νέο κυβερνητικό συνασπισμό τους επόμενους μήνες μετά τις ασαφείς εκλογές.

«Πρόκειται για μια τυπική ενδο-συζήτηση της ΕΕ που δεν έχει καμία σχέση με την επιτόπια πραγματικότητα», δήλωσε ένας αξιωματούχος της ΕΕ σχετικά με τη σύνοδο κορυφής για την ειρήνη. «Κατανοούμε ότι ο Σάντσεθ θέλει να κάνει μια διεθνή συνέντευξη Τύπου για εγχώριους λόγους. Αλλά ας είμαστε αληθινοί: οι ΗΠΑ έχουν αντίκτυπο και ορισμένες χώρες του Κόλπου έχουν, αλλά εμείς όχι — ακόμα κι αν είμαστε όλοι στην ίδια σελίδα, που δεν είμαστε. Είναι η κλασική ύβρις της ΕΕ να πιστεύει ότι έχουμε έναν ρόλο να παίξουμε εδώ».

Πράγματι, καθώς οι ηγέτες της ΕΕ πέρασαν πέντε ώρες συζητώντας τη διατύπωση της δήλωσής τους την περασμένη εβδομάδα, η Χαμάς εκτόξευσε ρουκέτες προς το Ισραήλ και οι ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές συνεχίστηκαν στη Γάζα, ενώ ισραηλινά τανκς ξεκίνησαν την επίγεια επιχείρησή τους στη Γάζα, με τους ηγέτες του Ισραήλ να ορκίζονται να τερματίσουν τη Χαμάς και να ανακτήσουν περισσότερους από 200 ομήρους.

Παρά το γεγονός ότι 27 ηγέτες της ΕΕ, που εκπροσωπούν το μεγαλύτερο εμπορικό μπλοκ στον κόσμο, υποστήριξαν όλοι το κάλεσμα για μια ειρηνευτική διάσκεψη, ούτε καν η Haaretz, μια αριστερή ισραηλινή εφημερίδα, δεν έκανε αναφορά στη δήλωση των ηγετών της ΕΕ το Σαββατοκύριακο.

Δείχνοντας έναν υπαινιγμό σκεπτικισμού, ο γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς χαρακτήρισε την Παρασκευή τη διάσκεψη ειρήνης «καλό μήνυμα» αλλά πρόσθεσε ότι «μια τέτοια πρωτοβουλία μπορεί να λειτουργήσει μόνο εάν συμμετέχουν όλοι όσοι είναι επίσης σημαντικοί, ώστε αυτό να γίνει πραγματικότητα».

Με άλλα λόγια: χωρίς τη συμμετοχή του Ισραήλ, της Παλαιστινιακής Αρχής και άλλων σχετικών παραγόντων, οποιαδήποτε ειρηνευτική διάσκεψη θα είναι ανόητη.

«Ας περιμένουμε να δούμε τι συνεπάγεται αυτό», είπε ο εκπρόσωπος της ισραηλινής αποστολής, ενώ τόνισε ότι το Ισραήλ επικεντρώνεται πλέον στην «εξάλειψη» της Χαμάς. «Η κύρια εστίασή μας τώρα είναι η στρατιωτική οργάνωση. Θέλουμε να καταστρέψουμε τη Χαμάς, θέλουμε να απελευθερώσουμε όλους τους ομήρους, εδώ βρίσκονται όλοι οι πόροι και το headspace μας αυτή τη στιγμή».

Μια απόπειρα ειρηνευτικής διάσκεψης στο Κάιρο νωρίτερα αυτόν τον μήνα, στην οποία το Ισραήλ δεν παρευρέθηκε και όπου οι Ηνωμένες Πολιτείες εκπροσωπήθηκαν από τον τοπικό τους πρεσβευτή, δεν είχε κανένα αποδεδειγμένο αντίκτυπο στην κατάσταση.

Οι ηγέτες της ΕΕ πρέπει να αποφύγουν μια αποκλειστικά ευρωπαϊκή πρωτοβουλία, δήλωσε ο Πιέρ Βιμόν, πρώην ειδικός απεσταλμένος για μια προηγούμενη γαλλική πρωτοβουλία για μια ειρηνευτική πρωτοβουλία στη Μέση Ανατολή.

«Θα έπρεπε να είναι μια περιφερειακή πρωτοβουλία στην οποία η Ευρώπη θα παράσχει την πλήρη υποστήριξή της… Η Ευρώπη μπορεί να φέρει δημιουργικές ιδέες και να επιδείξει τη δική της διπλωματική ευελιξία για την υποστήριξη των αραβικών χωρών. Αλλά οι περιφερειακοί παράγοντες θα πρέπει να είναι αυτοί που θα συγκαλέσουν μια σύνοδο κορυφής».

Ο αρχικός στόχος ήταν να πραγματοποιηθεί το συνέδριο «μέσα στους επόμενους έξι μήνες», είπε ένας Ισπανός αξιωματούχος στη Μαδρίτη, υποστηρίζοντας ότι η τρέχουσα δυναμική, με το Ισραήλ να εντείνει τις επιθέσεις του στη Γάζα, δεν ήταν η κατάλληλη στιγμή για μια τέτοια πρωτοβουλία. Αλλά ακόμη και αυτός ο στόχος ήταν ασαφής τώρα.

Την ιδέα είχε τώρα αναλάβει ο επικεφαλής Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ Ζοζέπ Μπορέλ, πρόσθεσε ο αξιωματούχος.

Όταν ρωτήθηκε για περισσότερες λεπτομέρειες, εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είπε ότι δεν έχουν περισσότερες πληροφορίες για το σχέδιο και επανέλαβε ότι η ΕΕ «υποστηρίζει τη διεξαγωγή μιας διεθνούς ειρηνευτικής διάσκεψης σύντομα».

Έπειτα από μια ανοιχτή ρήξη μεταξύ της προέδρου της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, του επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Μισέλ, και του κορυφαίου διπλωμάτη της ΕΕ Μπορέλ, σχετικά με τη σύγκρουση, η σύγχυση γύρω από το κάλεσμα της ΕΕ για μια ειρηνευτική διάσκεψη προσθέτει στην αίσθηση ότι το μπλοκ είναι ανίσχυρο όταν πρόκειται για τον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς.

«Η ΕΕ ως οντότητα δεν θα είναι σε θέση να πραγματοποιήσει μια τέτοια διάσκεψη λόγω εσωτερικών διαφωνιών, αλλά και επειδή στερείται αξιοπιστίας», δήλωσε ο Έρβιν βαν Βιν από το Ινστιτούτο Clingendael, μια ολλανδική δεξαμενή σκέψης.

«Οι ΗΠΑ δεν έχουν καμία απολύτως αξιοπιστία λόγω της ακλόνητης υποστήριξής τους στο Ισραήλ. Μια λύση μπορεί να βρεθεί σε έναν συνασπισμό κρατών μελών της ΕΕ με μεγαλύτερη ιστορική επίγνωση του θέματος, όπως η Γαλλία, η Ισπανία και η Ιρλανδία, σε συνδυασμό με την Τουρκία και τη Σαουδική Αραβία ως περιφερειακές δυνάμεις».

Με πληροφορίες από POLITICO