Η τέχνη της τυποβαφικής μέσα από μαρτυρίες παλαιότερων και σύγχρονων τεχνιτών

Η θεματική «Πολιτιστική Κληρονομιά και Παράδοση: Μαρτυρίες του χθες στο σήμερα» για το 2023, αποτελεί το κοινό
ευρωπαϊκό θέμα εορτασμού των «Ευρωπαϊκών Ημερών Πολιτιστικής Κληρονομιάς».

Αναφέρεται σε πρακτικές και δεξιότητες οι οποίες έχουν περάσει από γενιά σε γενιά και εξασκούνται ακόμη και σήμερα, συμβάλλοντας στη διατήρηση της συλλογικής μνήμης, ενισχύοντας την κοινή ταυτότητα και συνέχεια, προάγοντας ταυτόχρονα τον σεβασμό για την πολιτιστική διαφορετικότητα και δημιουργικότητα.
Στο πλαίσιο αυτό, το Λαογραφικό Ιστορικό Μουσείο Λάρισας με τη διευθύντριά του Φανή Καλοκαιρινού, σε συνεργασία με το Εργαστήριο Λαογραφίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας, του Δημοκρίτειου
Πανεπιστημίου Θράκης, και η κ. Νάντια Μαχά-Μπιζούμη, Επίκουρη Καθηγήτρια Λαογραφίας του ΔΠΘ, σχεδίασαν και
οργάνωσαν τη δράση με τίτλο: «Η τέχνη της τυποβαφικής και τα τέχνεργά της μέσα από τον λόγο των παραγωγών και των
καταναλωτών», με σκοπό τη διατήρηση της τέχνης της τυποβαφικής, αλλά και την ανάδειξη και την αξιοποίησή της σήμερα.

Έγινε η παραγωγή ενός video το οποίο περιλαμβάνει συνεντεύξεις από ανθρώπους που εργάστηκαν στα τυποβαφεία του Τυρνάβου και μίλησαν για τις τεχνικές και τα μυστικά τους, τα εργαλεία της τυποβαφικής, τις στάμπες και τα μοτίβα και από μαρτυρίες ηλικιωμένων γυναικών από τον Τύρναβο, που γνωρίζουν βιωματικά την τεχνική της τυποβαφικής, είτε μέσα από τη διαδικασία της παραγωγής, είτε μέσα από τα προϊόντα, τα σταμπωτά.

Το βίντεο καταγραφής των αφηγήσεων των τεχνιτών αποτελεί εκπαιδευτικό υλικό το οποίο θα ενταχθεί στο μάθημα «Υλικός Πολιτισμός και Λαϊκή Τέχνη», που διδάσκεται από την κ. Μαχά- Μπιζούμη στο Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας.
Παράλληλα, το υλικό εντάχτηκε στο αρχείο Προφορικής Ιστορίας του ΛΙΜΛ και θα προβάλλεται κατά τη διάρκεια των σεμιναρίων εκμάθησης της παραδοσιακή τεχνικής σε ενήλικες και σε συναφείς με το θέμα εκδηλώσεις.
Στο πλαίσιο της δράσης σχεδιάστηκε επίσης σεμινάριο με βιωματικό εργαστήριο τυποβαφικής για ενήλικες, εφαρμόζοντας την τεχνική με στάμπες, με χρήση αντιγράφων των πρωτότυπων μουσειακών σφραγίδων και ανεξίτηλων βαφών.
Το σεμινάριο ξεκίνησε με παρουσίαση της κ. Νάντιας Μαχά-Μπιζούμη, Επίκουρης Καθηγήτριας Λαογραφίας του ΔΠΘ σχετικά με το θέμα της παραδοσιακής χειροτεχνίας και της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς.
Εν συνεχεία πραγματοποιήθηκε το πρώτο θεωρητικό μέρος, κατά το οποίο αναλύθηκε το ιστορικό πλαίσιο εξέλιξης της τυποβαφικής, η τεχνολογία και τα στάδια που οδηγούν από την χάραξη των ξύλινων καλουπιών έως την μεταφορά των μοτίβων στο ύφασμα καθώς και οι επιρροές των σταμπωτών και η χρήση τους.
Έπειτα παρουσιάστηκαν τα σχέδια, οι χρωστικές και ο τρόπος αποτύπωσης των μοτίβων και η σύνθεση των σταμπωτών.
Στη συνέχεια, αναπτύχθηκε η πορεία απόκτησης του εν λόγω μουσειακού υλικού από το Μουσείο και οι προοπτικές αξιοποίησής του, προκειμένου να διασωθεί η τεχνική μέσα από την αναβίωση τυποβαφικών εργαστηρίων και την παραγωγή σταμπωτών.

Ακολούθησε βιωματικό εργαστήριο εφαρμογής της τεχνικής με στάμπες, αντίγραφα των πρωτότυπων μουσειακών σφραγίδων και ανεξίτηλες βαφές.

Οι συμμετέχοντες δημιούργησαν τα δικά τους σταμπωτά και εξασκήθηκαν πάνω σε αυτό αποδεικνύοντας στην πράξη πώς μια παραδοσιακή τεχνική μπορεί να αποκτήσει νέα διάσταση στη σύγχρονη εποχή. Το σεμινάριο πραγματοποιήθηκε από την
διευθύντρια του ΛΙΜΛ κ. Φανή Καλοκαιρινού, αρχαιολόγο-λαογράφο.