Τα περιθώρια «επανένωσης» Ορθόδοξης και καθολικής εκκλησίας

Σε επίσημο ανακοινωθέν που εξέδωσε η Ιεραρχία του Οικουμενικού Πατριαρχείου , εκφράζεται ομόφωνα η ευχή να καθιερωθεί κοινός εορτασμός, με αφετηρία την Άνοιξη του 2025. Το φετινό Πάσχα, στις 20 Απριλίου, συμπίπτει ημερολογιακά για τις δύο εκκλησίες. Υπενθυμίζεται ότι ο Πάπας Φραγκίσκος σχεδιάζει να επισκεφθεί την Κωνσταντινούπολη και το Ιζνίκ εντός του επόμενου έτους με την ευκαιρία της επετείου από την Πρώτη Σύνοδο της Νίκαιας.  Από το 1965, με την λήξη τής Β’ Βατικανής Συνόδου, τής συναντήσεως τού Πάπα με τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως και τής άρσεως τών αναθεμάτων ή τής ακοινωνησίας, άρχισε ο «Διάλογος τής αγάπης» με πολλούς τρόπους, κυρίως με την επιστροφή λειψάνων, αρχής γενομένης από την επιστροφή τής κάρας τού Αγίου Ανδρέου στην Πάτρα.

Για να υπάρξει αποτέλεσμα στον διαχρονικό διάλογο, θα πρέπει η Καθολική εκκλησία ” να παραιτηθεί” από την αντίληψη του ενός ανδρός αρχή και από το αλάθητο του Πάπα…Από το έτος 1980 άρχισε ο «θεολογικός διάλογος» μεταξύ Ορθοδόξων και Ρωμαιοκαθολικών. Ο λατινοαμερικάνος Πάπας Φραγκίσκος, είναι ο πατέρας των φτωχών και ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος είναι ο «πράσινος» πατριάρχης ο οποίος από τα πρώτα χρόνια που ανέλαβε το πρώτο τη τάξη Πατριαρχείο, ήταν από τους πρώτους εκκλησιαστικούς ηγέτες που μίλησε στην υφήλιο για την προστασία του περιβάλλοντος.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

Τα πρόσωπα που πρωταγωνίστησαν στο οριστικό Σχίσμα, Πάπας Νικόλαος Α’ και Οικουμενικός Πατριάρχης Φώτιος, δεν ήταν οι εφευρέτες και δημιουργοί του Σχίσματος, το οποίο, όπως γνωρίζουμε, δεν ξέσπασε ως κεραυνός εν αιθρία.

Παρά τις δογματικές διαφορές και την κόκκινη γραμμή που έχουν υψώσει οι δύο εκκλησίες από το 1054 που έγινε το Σχίσμα μέχρι σήμερα, οι Προκαθήμενοι των δύο Εκκλησιών, έχουν δείξει σαφή δείγματα προθέσεων σύγκλισης.

Η συνεργασία εκδηλώνεται ποικιλοτρόπως  και στον τομέα της Θεολογικής Επιστήμης με τις κοινές εκδοτικές πρωτοβουλίες, επισκέψεις καθηγητών και φοιτητών, συγκλήσεις συνεδρίων, συμμετοχές σε θεολογικές επιτροπές και θεολογικά ινστιτούτα. Σημαντική ώθηση στους θεολογικούς διαλόγους Ορθοδόξων – Παπικών έδωσε η κατά τακτά χρονιά διαστήματα συνάντηση και συνεδρίαση της «Μικτής Επιτροπής» Ορθοδόξων – Ρωμαιοκαθολικών επί σοβαρών Θεολογικών ζητημάτων που χωρίζουν Ορθοδόξους και Παπικούς. Ο νυν Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος ο Α΄ (1991) συναντήθηκε πολλές φορές με τον Πάπα Ιωάννη – Παύλο τον Β΄ 1978 – 2005, τόσο στο Βατικανό όσο και σε άλλα μέρη. Ο ως άνω Πάπας λόγω προβλημάτων υγείας δεν επισκέφθηκε το Οικουμενικό Πατριαρχείο επί της πατριαρχείας Βαρθολομαίου. Το 2014 με παρατεταμένες κωδωνοκρουσίες έγινε δεκτός στην έδρα της Εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης, στο Φανάρι, ο Πάπας Φραγκίσκος, ο οποίος πραγματοποίησε ιστορική επίσκεψη στο Φανάρι. Η έλευση του Πάπα αποτελεί συνέχεια των ανάλογων επισκέψεων που είχαν κάνει οι προκάτοχοί του Παύλος Στ’, Ιωάννης-Παύλος Β’ και Βενέδικτος ΙΣτ΄, και μαρτυρεί τη βούληση ης Εκκλησίας της Ρώμης να συνεχιστεί η σταθερά πορεία, προς αποκατάσταση της πλήρους κοινωνίας μεταξύ των Εκκλησιών.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

Ο Χριστιανισμός  αποτελεί τη μεγαλύτερη αριθμητικά θρησκεία στον κόσμο, καθώς την ασπάζεται περίπου το ένα τρίτο του παγκόσμιου πληθυσμού. Τα τρία μεγαλύτερα δόγματα του Χριστιανισμού είναι ο Ρωμαιοκαθολικισμός, ο Προτεσταντισμός και η Ορθοδοξία.

Ο Χριστανισμός είναι η πολυπληθέστερη θρησκεία στη Ρωσία, στη Βόρεια Αμερική, στη Νότια Αμερική, στις Φιλιππίνες, στο Ανατολικό Τιμόρ, στη Νότια Αφρική, στην Κεντρική Αφρική, στην Ανατολική Αφρική και στην Ωκεανία.[7] Υπάρχουν μεγάλες χριστιανικές κοινότητες ανά τον κόσμο, όπως η Ινδονησία, η Κεντρική Ασία και τη Μέση Ανατολή, όπου ο Χριστιανισμός είναι η δεύτερη μεγαλύτερη θρησκεία μετά το Ισλάμ. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν το μεγαλύτερο Χριστιανικό πληθυσμό στον κόσμο, ακολουθούμενες από τη Βραζιλία και το Μεξικό.

Ο Χριστιανισμός σε πολλαπλές μορφές είναι κρατική θρησκεία σε 15 χώρες: Αργεντινή (Καθολική Εκκλησία), Αρμενία (Αρμενική Αποστολική Εκκλησία), Τουβαλού (Εκκλησία του Τουβαλού), Τόνγκα (Ελεύθερη Ουεσλεϊανή Εκκλησία του Τόνγκα), Κόστα Ρίκα (Καθολική Εκκλησία),Δανία (Δανική Εθνική Εκκλησία),Αγγλία (Εκκλησία της Αγγλίας), Ελλάδα (Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία), Γεωργία (Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία), Ισλανδία (Εκκλησία της Ισλανδίας), Λιχτενστάιν (Καθολική Εκκλησία),  Μάλτα (Καθολική Εκκλησία), Μονακό (Καθολική Εκκλησία), Βατικανό (Καθολική Εκκλησία) και Ζάμπια. Ο χριστιανισμός ήταν η κρατική θρησκεία της Αυτοκρατορίας της Αιθιοπίας (όπου έγινε επίσημη το 340 μ.Χ. στο Βασίλειο της Αξούμ) πριν από την ανατροπή της κυβέρνησης.

Με τον όρο Μέγα Σχίσμα των Εκκλησιών, αναφερόμαστε στο εξαιρετικής σημασίας εκκλησιαστικό γεγονός του 11ου αιώνα, κατά το οποίο, η μία αδιαίρετος Εκκλησία του Χριστού διαιρέθηκε σε δύο μεγάλες Εκκλησίες, την Ανατολική Ορθόδοξη και την Ρωμαϊκή. Αν και το γεγονός εντοπίζεται χρονολογικά στο έτος 1054, όταν ο Πάπας Λέων Θ΄ και ο Πατριάρχης Μιχαήλ Α΄ Κηρουλάριος αντάλλαξαν μεταξύ τους Αναθέματα, στην πραγματικότητα αυτό ήταν μόνο το δραματικό τέλος μιας μακράς διαδικασίας διαφοροποιήσεως της Δυτικής Εκκλησίας έναντι της Ανατολικής, η οποία είχε αρχίσει από το τέλος του 5ου αιώνα και κορυφώθηκε κατά την περίοδο της κρίσεως των σχέσεων Ρώμης – Κων/πόλεως με πρόσχημα την κανονικότητα της εκλογής του πατριάρχη Φωτίου (863-867).

Οι αρχικές αιτίες του σχίσματος ήταν διαφωνίες σχετικά με την παπική αρχή — ο Πάπας απαιτούσε να έχει εξουσία ανώτερη των τεσσάρων Πατριαρχών της Ανατολής και να ασκεί δικαιοδοσία πάνω τους, ενώ οι τέσσερις Πατριάρχες υποστήριζαν ότι η πρωτοκαθεδρία του Πατριάρχη Ρώμης ήταν μόνο τιμητική, και έτσι είχε εξουσία μόνο πάνω στους Χριστιανούς της Δύσης — και η εισαγωγή του όρου filioque στο Σύμβολο της Νικαίας. Υπήρχαν και άλλοι, λιγότερο σημαντικοί καταλύτες για το σχίσμα, συμπεριλαμβανομένης της διαφοράς στη λειτουργική πρακτική και των συγκρουόμενων αξιώσεων περί της αρμοδιότητας.

Αν και θεωρείται ότι οι δύο εκκλησίες επανασυνδέθηκαν το 1274 (με τη Β΄ Σύνοδο της Λυών) και το 1439 (με τη Σύνοδο της Φερράρας – Φλωρεντίας), αυτές οι σύνοδοι αποκηρύχθηκαν- ακυρώθηκαν από τον ορθόδοξο κόσμο συνολικά, δεδομένου ότι οι ιεράρχες είχαν υπερβεί την αρμοδιότητά τους με τη συγκατάθεση σε αυτές τις αποκαλούμενες “ενώσεις”. Για αιώνες μετά το Σχίσμα του 1054 μέχρι και σήμερα, πραγματοποιήθηκαν αρκετές προσπάθειες σύγκλισης και συνεννόησης μεταξύ των δύο πλευρών. Ας δούμε παρακάτω ορισμένες σημαντικές ημερομηνίες και γεγονότα:

-1276 και 1439: Στη Λυών, στη Φεράρα και στη Φλωρεντία αποφασίζεται προσωρινή αποκατάσταση του Σχίσματος, η οποία, όμως, δεν έγινε αποδεκτή από τον κλήρο και τον λαό.

-1439: Συναντώνται ο Πάπας Ρώμης Ευγένιος Δ’ και ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως και Νέας Ρώμης Ιωσήφ Β’.

-1870: Διεξάγεται η Α’ Βατικανή Σύνοδος και ανακηρύσσεται το αλάθητο του Επισκόπου της Ρώμης.

-5 και 6 Ιανουαρίου 1964: Συνάντηση Πάπα Παύλου Στ΄ και Πατριάρχη Αθηναγόρα στους Αγίους Τόπους.

-7 Δεκεμβρίου 1965: Ταυτόχρονη άρση των Αναθεμάτων σε Κωνσταντινούπολη και Ρώμη.

-25-26 Ιουλίου 1967: Επίσκεψη Πάπα Παύλου Στ΄ στο Φανάρι και συνάντηση με τον Πατριάρχη Αθηναγόρα. «Μπάστα» φέρονται να φώναζαν οι Καρδινάλιοι, που συνόδευαν τον Ποντίφικα, όταν ο Παύλος Στ’, χωρίς να επηρεάζεται από τα όσα ορίζει το πρωτόκολλο, κατέβαινε γρήγορα τη σκάλα του αεροπλάνου για να ασπαστεί τον Πατριάρχη Αθηναγόρα.

-26 Οκτωβρίου 1967: Επίσκεψη Πατριάρχη Αθηναγόρα στην Αγία Έδρα, όπου συναντάται με το Πάπα Παύλο Στ΄.

-14 Δεκεμβρίου 1975: Έντεκα χρόνια μετά την Άρση των Αναθεμάτων ο Πάπας Παύλος Στ΄ γονατίζει μπροστά στον εκπρόσωπο του Οικουμενικού Πατριάρχη Μητροπολίτη Χαλκηδόνος κυρό Μελίτωνα Χατζή και φιλάει τα πόδια του.

-30 Νοεμβρίου 1979: Ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄ επισκέπτεται το Φανάρι, συναντάται με τον Πατριάρχη Δημήτριο και εξαγγέλλεται η σύσταση Μεικτής Θεολογικής Επιτροπής για τη διεξαγωγή διαλόγου μεταξύ της Ορθόδοξης και της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.

-30 Δεκεμβρίου 1987: Ο Πατριάρχης Δημήτριος επισκέπτεται τη Ρώμη και υπογράφει κοινή δήλωση με τον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β’.

-27-30 Ιουνίου 1995: Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος επισκέπτεται για πρώτη φορά την Αγία Έδρα και συναντάται με τον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β’.
-24 Ιανουαρίου 2002: Οι Πατριάρχες Κωνσταντινουπόλεως και Αντιοχείας μαζί με τον Αρχιεπίσκοπο Αλβανίας παρίστανται στην Ημέρα Προσευχής για την Ειρήνη που διοργανώνει ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β’ στην Ασίζη της Ιταλίας.

-29 Ιουνίου 2004: Ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος πραγματοποιεί την τρίτη του επίσκεψη στο Βατικανό και συνεορτάζουν με τον Ιωάννη Παύλο Β’ τη συμπλήρωση των 40 χρόνων από την Άρση των Αναθεμάτων.

-27 Νοεμβρίου 2004: Ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β’ επιστρέφει στον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο τα λείψανα των Αγίων Γρηγορίου του Θεολόγου και Ιωάννη του Χρυσοστόμου, που εκλάπησαν από την Κωνσταντινούπολη από τους Σταυροφόρους κατά τη διάρκεια της Δ’ Σταυροφορίας.

-30 Νοεμβρίου 2006: Επίσκεψη του Πάπα Βενεδίκτου ΙΣΤ΄ στο Φανάρι και συνάντηση με τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο. Η στιγμή που Πάπας και Πατριάρχης, με υψωμένα και ενωμένα τα χέρια, ευλογούν τους πιστούς κάνει δια μέσου του φωτογραφικού φακού τον γύρο της Οικουμένης.

-Τέλη Ιουνίου 2008: Ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος επισκέπτεται το Βατικανό για τον εορτασμό του έτους του Αποστόλου Παύλου.

-18 Οκτωβρίου 2008: Έπειτα από πρόσκληση του Πάπα Βενεδίκτου ΙΣτ’ ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος πραγματοποιεί ομιλία στη ΙΒ’ Τακτική Σύνοδο των ανά τον κόσμο Ρωμαιοκαθολικών Επισκόπων.

-18 Μαρτίου 2013: Ο Οικουμενικός Πατριάρχης συναντάται ανεπίσημα με τον νέο Ποντίφικα Φραγκίσκο μερικά 24ωρα μετά την εκλογή του.

-23 Μαΐου 2014: Συνάντηση του Πάπα Φραγκίσκου με τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                    Η Διεθνής Μικτή Επιτροπή επί του θεολογικού διαλόγου μεταξύ της Ορθοδόξου Εκκλησίας και της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας συστάθηκε το 1979 ως χώρος συζητήσεως των θεολογικών θεμάτων που έχουν σημασία και για τις δυο Εκκλησίες. Η Επιτροπή με ίση εκπροσώπηση των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών και της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας άρχισε τις εργασίες της το 1980.

Κατά την υπερτριαντάχρονη πορεία της ,η Διεθνής Μικτή Επιτροπή υιοθέτησε σειρά κοινών κοιμένων όπως: «Το μυστήριο της Εκκλησίας και της Ευχαριστίας υπό το φώς του μυστηρίου της Αγίας Τριάδος», «Η πίστη, τα μυστήρια και η ενότητα της Εκκλησίας» «Το μυστήριο της ιεροσύνης στη μυστηριώδη δομή της Εκκλησίας», τα οποία ανέδειξαν πολλά κοινά σημεία στις περί μυστηρίων διδασκαλίες των δυο Εκκλησιών. Διοργανώνονται από κοινού συνέδρια, εκδηλώσεις και οργανωμένες συναντήσεις.

Το έγγραφο κείμενο που εξετάστηκε και εγκρίθηκε ομόφωνα από την κοινή διεθνή επιτροπή είναι: «Συνοδικότητα και πρωτείο κατά την πρώτη χιλιετία: στην πορεία προς κοινή κατανόηση στην υπηρεσία της ενότητας της Εκκλησίας» (“Synodality and Primacy During the First Millennium: Towards a Common Understanding in Service to the Unity of the Church”).

Πρόκειται για το πρώτο κείμενο της Επιτροπής διαλόγου που ψηφίστηκε από όλα τα μέλη της, ύστερα από το σπουδαίο ντοκουμέντο της Ραβέννας  .

Το τελευταίο ντοκουμέντο που εγκρίθηκε από την κοινή διεθνή Επιτροπή στο σύνολό της, ήταν αυτό της Ραβέννα το 2007 με θέμα: «Εκκλησιολογικές και Κανονικές συνέπειες της μυστηριακής φύσης της Εκκλησίας: Εκκλησιαστική Κοινωνία, Συνοδικότητα και Εξουσία μέσα στην Εκκλησία».

Σημειώνεται ότι η Διεθνής Επιτροπή είναι το ανώτατο επίσημο όργανο για τον «Διάλογο της Αγάπης» μεταξύ της Ορθόδοξης Εκκλησίας και της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Η προειρημένη Επιτροπή συνεδρίασε για πρώτη φορά στο ιερό νησί της Πάτμου το έτος 1980 και προοδευτικά συζήτησε σε διάφορα σημεία το κόσμου μια σειρά από κρίσιμα θεολογικά θέματα με ειλικρίνεια και πνεύμα αδελφικής αγάπης.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                              Οι βασικές διαφορές μεταξύ Ορθοδόξου εκκλησίας και Καθολικής εκκλησίας:

–    Το αλάθητο του Πάπα. Το αλάθητο είναι η άποψη ότι ο Πάπας όταν μιλάει ως Πάπας είναι αλάθητος. Αυτό δεν στηρίζεται βεβαίως πουθενά. Στην Εκκλησία του Χριστού αλάθητοι είναι μόνο οι Οικουμενικές σύνοδοι όπου μετέχουν ανεξαιρέτως όλοι οι επίσκοποι της Ενωμένης Εκκλησίας.

–    Το πρωτείο του Πάπα, κατά το οποίο ο Πάπας είναι «ο episcopus episcoporum και η πηγή της ιερατικής και εκκλησιαστικής εξουσίας, είναι η αλάθητος κεφαλή και ο Καθηγεμών της Εκκλησίας, κυβερνών αυτήν μοναρχικώς ως τοποτηρητής του Χριστού επί της γης» . Με αυτήν την έννοια ο Πάπας θεωρεί τον εαυτό του διάδοχο του Αποστόλου Πέτρου, στον οποίον υποτάσσονται οι άλλοι Απόστολοι, ακόμη και ο Απόστολος Παύλος.                                                                                                                               –

–   Η μη μετάληψη των λαικών από το «Αίμα» του Χριστού.

– Η ορθόδοξη Εκκλησία βαφτίζει διά καταδύσεως, ενώ η καθολική ρίχνει νερό στο κεφάλι του βαφτιζομένου.

– Οι καθολικοί προσφέρουν άζυμο άρτο στην θεία ευχαριστία, ενώ οι ορθόδοξοι άρτο κανονικό.

–     Το Άγιον Πνεύμα εκπορεύεται από τον Πατέρα και τον Υιό, με αποτέλεσμα να μειώνεται η μοναρχία του Πατρός.

– Η μη ύπαρξη συλλειτουργίας κατά τις λατρευτικές πράξεις.

– Η κατάργηση της ιερατικής αμφίεσης, το ράσο.

–  Η θεωρία ότι η σταυρική θυσία του Χριστού εξιλέωσε την θεία δικαιοσύνη, που παρουσιάζει τον Θεό Πατέρα ως φεουδάρχη και παραθεωρεί την Ανάσταση.

– Οι λειτουργικές καινοτομίες σε όλα τα μυστήρια της Εκκλησίας (Βάπτισμα, Χρίσμα, Ιερωσύνη, Εξομολόγηση, Γάμος, Ευχέλαιον).

– Το δόγμα της ασπίλου συλλήψεως της Θεοτόκου και γενικά η μαριολατρεία, κατά την οποία η Παναγία ανυψώνεται στην Τριαδική θεότητα και μάλιστα γίνεται λόγος και για Αγία Τετράδα.

–  Ο καθαγιασμός των «τιμίων δώρων» που γίνεται όχι με την επίκληση, αλλά με την απαγγελία των ιδρυτικών λόγων του Χριστού «λάβετε φάγετε… πίετε εξ αυτού πάντες…».

– Στον Παπισμό έχουμε απόκλιση από την ορθόδοξη Εκκλησιολογία. Ενώ στην Ορθόδοξη Εκκλησία δίνεται μεγάλη σημασία στην θέωση που συνίσταται στην κοινωνία με τον Θεό, διά της οράσεως του ακτίστου Φωτός, οπότε οι θεούμενοι συνέρχονται σε Οικουμενική Σύνοδο και οριοθετούν ασφαλώς την αποκαλυπτική αλήθεια σε περιπτώσεις συγχύσεως, εν τούτοις στον Παπισμό δίνεται μεγάλη σημασία στον θεσμό του Πάπα, ο οποίος Πάπας υπέρκειται ακόμη και από αυτές τις Οικουμενικές Συνόδους. Σύμφωνα με την λατινική θεολογία «η αυθεντία της Εκκλησίας υπάρχει τότε μόνον όταν στηρίζεται και εναρμονίζεται με την θέληση του Πάπα.

– Ενώ οι Ορθόδοξοι πιστεύουμε ότι ο Θεός έχει άκτιστη ουσία και άκτιστη ενέργεια και ότι ο Θεός έρχεται σε κοινωνία με την κτίση και τον άνθρωπο με την άκτιστη ενέργειά Του, εν τούτοις οι Παπικοί πιστεύουν ότι στον Θεό η άκτιστη ουσία ταυτίζεται με την άκτιστη ενέργειά Του (actus purus) και ότι ο Θεός επικοινωνεί με την κτίση και τον άνθρωπο διά των κτιστών ενεργειών Του, δηλαδή ισχυρίζονται ότι στον Θεό υπάρχουν και κτιστές ενέργειες.

Σε κάθε περίπτωση, Ορθόδοξοι και Καθολικοί διδάσκουν την αγάπη και οι δύο πλευρές δηλώνουν βάσει θρησκείας υπέρμαχοι του διαλόγου και της ειρήνης. Και οι δύο πλευρές συνυπήρχαν για πολλά χρόνια προ του σχίσματος. Η συνύπαρξη τους, καθιστά τον Χριστιανισμό την μεγαλύτερη θρησκεία στον κόσμο. Ο διάλογος δεν είναι μόνο ένα δημοκρατικό επίτευγμα, αλλά και μία σωτήρια λύση σε πολλές σχέσεις μας που περνάνε κρίση. Αρκεί να υπάρχει βούληση διαλόγου με καλή πρόθεση, χωρίς προκαταλήψεις. Με ειλικρινή διάλογο, μπορεί να βρεθεί μία κοινή συνισταμένη με κερδισμένες όλες τις πλευρές.

Προ του σχίσματος, Ορθόδοξοι και Καθολικοί συνυπήρχαν για πολλά χρόνια. Η ιστορία του χριστιανισμού αφορά τη χριστιανική θρησκεία και τη χριστιανική Εκκλησία με τις διάφορες ονομασίες της, από τον 1ο αιώνα μέχρι σήμερα.

Ο Ρωμαιοκαθολικός και ο Ανατολικός Ορθόδοξος Χριστιανισμός εξαπλώθηκαν σε όλη την Ευρώπη κατά τον Μεσαίωνα. Ο Χριστιανισμός επεκτάθηκε σε όλο τον κόσμο και έγινε η μεγαλύτερη θρησκεία στον κόσμο λόγω της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας. Σήμερα υπάρχουν πάνω από δύο δισεκατομμύρια χριστιανοί παγκοσμίως.

Μεταξύ των Χριστιανών της Ρωμαϊκής και της Ανατολικής εκκλησίας υπήρξε ενότητα πίστεως και ζωής,  στην πορεία τα πράγματα έδειξαν ότι διαφορετικές αντιλήψεις μεταξύ τους  προκαλούσαν διαφωνίες που έτειναν να διχάσουν το ‘ενιαίο σώμα’ του Χριστού, δηλαδή τη μία, αγία, καθολική και αποστολική Εκκλησία, την από περάτων έως περάτων της οικουμένης.

Οι  διαφορές, που επικεντρώνονταν σε πρώτο στάδιο  στις απαιτήσεις του Πάπα να εξουσιάζει ολόκληρη την Εκκλησία, στηρίχθηκαν κατά καιρούς  σε διάφορα νόθα κείμενα, όπως την Ψευδοκωνσταντίνεια δωρεά (σύμφωνα με την οποία ο Μέγας Κωνσταντίνος δήθεν  αναγνώριζε στον Πάπα δικαίωμα πρωτείου πάνω σ’ όλη την Εκκλησία) καθώς επίσης και  τις Ψευδοισιδώρειες διατάξεις, πλαστό έργο του 9ου  αιώνα. Οι απαιτήσεις αυτές προκάλεσαν την αντίδραση του πατριάρχη Φώτιου, ο οποίος, ακολουθώντας το συνοδικό πνεύμα της Εκκλησίας,  αποδοκίμαζε τη στάση του Πάπα, εκτιμώντας  ότι αυτός ιεραρχικά θα μπορούσε να θεωρείται ως ο πρώτος  μεταξύ ίσων, δηλαδή μεταξύ των υπολοίπων πατριαρχών.

Η διάσπαση των δύο εκκλησιών, βοήθησε την άλωση της Κωνσταντινούπολης. Σχεδόν οχτακόσια χρόνια μετά τη λεηλασία της Κωνσταντινούπολης από τους σταυροφόρους, ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄ ένιωσε την ανάγκη να ζητήσει επίσημα συγγνώμη από την Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία, κατά την επίσκεψη του στην Αθήνα το καλοκαίρι του 2001, για τη λεηλασία της Κωνσταντινούπολης και τις τρομερές βιαιότητες που διέπραξαν οι σταυροφόροι εναντίον της μεγαλύτερης και πιο εκλεπτυσμένης Χριστιανικής μητρόπολης του Μεσαίωνα και της καρδιάς της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Στην «καρδιά» του Αιγαίου, βρίσκεται μία από τις ελάχιστες γωνιές στον κόσμο, όπου οι δύο διαφορετικές χριστιανικές κοινότητες, Ορθόδοξοι και Καθολικοί, γιορτάζουν ταυτόχρονα το Πάσχα.

Το Πάσχα στη Σύρο είναι ένα μοναδικό φαινόμενο στον κόσμο και αυτό γιατί -ανεξάρτητα από το πότε πέφτει το Πάσχα των καθολικών- η Ορθόδοξη και Καθολική κοινότητα του νησιού (η μεγαλύτερη στην Ελλάδα) γιορτάζουν μαζί τις άγιες αυτές μέρες, επιδεικνύοντας μια παραδειγματική ατμόσφαιρα συνύπαρξης και επισφραγίζοντας έτσι κάθε χρόνο τη μακραίωνη αρμονική συμβίωσή τους.

Επειδή συνηθίζουμε να υ­πο­γραμ­μί­ζου­με αυ­τά που μας χω­ρί­ζουν, εύκολα ξεχνάμε αυ­τά που έχουμε κοινά στην πίστη και μας ε­νώ­νουν, τα οποία είναι περισσότερα από αυτά που μας χωρίζουν. Ορθόδοξοι και Καθολικοί πιστεύουμε στον ί­διο Θε­ό, στον Ιησού Χριστό που είναι Υιός του Θεού, στο Άγιο Πνεύ­μα, στην Πα­να­γί­α, στα ίδια επτά μυ­στή­ρια, στην ίδια Α­γί­α Γρα­φή. Μας ενώνει η ιε­ρή Πα­ρά­δο­ση, οι πρώ­τες 8 Οι­κου­με­νι­κές Σύ­νοδοι που κα­θό­ρι­σαν το Σύμβο­λο της Πί­στε­ως. Δη­λα­δή, ορ­θό­δο­ξοι και κα­θο­λι­κοί έ­χου­με κοι­νά αυ­τά που α­πο­τε­λούν την ου­σί­α του Χρι­στια­νι­σμού. Με το Βά­πτι­σμα δε γι­νό­μα­στε κα­θο­λι­κοί ή ορ­θό­δο­ξοι αλ­λά χρι­στια­νοί. Το βά­πτι­σμα μας εν­σω­μα­τώ­νει στον Ιησού Χριστό, γι’ αυ­τό ό­λοι οι βα­πτι­σμέ­νοι α­πο­τε­λού­με το έ­να και το αυ­τό σώ­μα του Χρι­στού, δηλα­δή τη “Μί­α, Αγί­α, Κα­θο­λι­κή και Α­πο­στο­λι­κή Εκκλη­σί­α”.

Άλλες δια­φο­ρές, ό­πως η Α­γί­α Κοι­νω­νί­α, στη μορ­φή και στον τρό­πο που δί­νεται (άρ­τος ά­ζυ­μος – ό­στια, για τους κα­θο­λι­κούς), η ε­ξω­τε­ρική δια­φο­ρά στο ση­μεί­ο του Σταυ­ρού, ο τρό­πος με τον ο­ποί­ο τε­λού­νται τα μυ­στή­ρια, η Θεί­α Λειτουρ­γί­α, η δια­φο­ρά στο ε­ορ­το­λό­γιο κ.λ.π., δεν α­γγίζουν την ε­νό­τη­τα, αλλά εκ­φρά­ζουν τον πνευμα­τι­κό πλού­το, τον πλου­ρα­λι­σμό και την ελευ­θε­ρί­α των χρι­στια­νών. Κά­θε Εκ­κλη­σί­α ζει την πί­στη της με το δι­κό της τρό­πο, με τη δι­κή της ιδιοσυ­γκρα­σί­α.

Εντός πέντε δεκαετιών, η Καθολική και η Ορθόδοξη Εκκλησία επισήμως έχουν μετακινηθεί από την απομόνωση στην συναναστροφή , από τον μονόλογο στον διάλογο  και από την παρεξήγηση στον αμοιβαίο εμπλουτισμό. Οι εξελίξεις αυτές θα μπορούσαν να γίνουν πράξη μόνο με την έμπνευση του Αγίου Πνεύματος  και με τη δέσμευση  αφοσιωμένων κληρικών και λαϊκών στη διαδικασία της συμφιλίωσης.

Για τους Καθολικούς , αυτή η δέσμευση για τη συμφιλίωση εκφράστηκε στη Δεύτερη Βατικάνεια Σύνοδο (1962-1965) και σε μεταγενέστερες δηλώσεις. Για την ορθόδοξη , η δέσμευση αυτή εκφράζεται στις αποφάσεις των Πανορθοδόξων Συνελεύσεων (1961-1968) και σε μεταγενέστερες δηλώσεις. Και οι δύο εκκλησίες αναγνωρίζουν ότι η αποκατάσταση της ενότητας απαιτεί την προσευχή για τη συμφιλίωση , την επίλυση των διαφορώνστη διδασκαλία και στην πρακτική , και μια κοινή μαρτυρία για το Ευαγγέλιο στην κοινωνία. Τα αναθέματα του 1054 ήρθησαν- ακυρώθηκαν από την Εκκλησία της Ρώμης και την Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως το 1965 . Οι αρχικές πράξεις του αφορισμού στρέφονταν κατά συγκεκριμένων προσώπων , όχι ενάντια στις εκκλησίες ως σύνολο.

Κάθε χρόνο, το Οικουμενικό Πατριαρχείο στέλνει αντιπροσωπεία στη Ρώμη για να συμμετέχει στην γιορτή των Αγίων . Πέτρου και Παύλου στη Ρώμη στις 29 Ιουνίου. Ομοίως , η Εκκλησία της Ρώμης στέλνει επίσημη αντιπροσωπεία στην Κωνσταντινούπολη για τη γιορτή του Αγίου Ανδρέα στις 30 Νοεμβρίου. Θεολόγοι και από τις δύο εκκλησίες συνεδριάζουν τακτικά για να συζητήσουν θέματα της διαίρεσης και τα σημεία της συμφωνίας. Η Βορειοαμερικανική διαβούλευση (North American Consultation) ξεκίνησε το 1965. Η μεικτή επιτροπή Ορθοδόξων και Καθολικών Επισκόπων στις Ηνωμένες Πολιτείες ξεκίνησε το 1981.T Η Διεθνής Μικτή Επιτροπή Θεολογικού Διαλόγου ιδρύθηκε το 1989.

Τα λείψανα πολλών αγίων έχουν επιστραφεί από την Καθολική Εκκλησία στην ορθόδοξη . Το 2004 , για παράδειγμα , τα λείψανα του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου και του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου επέστρεψαν στην Κωνσταντινούπολη από τον Πάπα Ιωάννη Παύλο II. Ορθόδοξοι και Καθολικοί ανθρωπιστικοί οργανισμοί συνεργάζονται συχνά στην παροχή βοήθειας σε καταστροφές. Γάμοι μεταξύ Ορθοδόξων και Καθολικών έχουν αυξηθεί κατακόρυφα. Η Καθολική Εκκλησία αναγνωρίζει τους γάμους Ορθοδόξων-Καθολικών που είναι ευλογημένοι από έναν ορθόδοξο ιερέα. Τα μέλη των δύο εκκλησιών αναγνωρίζουν ότι τιμούν τη Μαρία, τη Μητέρα του Θεού ,  όσο και τους αγίους και τους μάρτυρες.

Σέβονται Αγίους που έχουν τιμηθεί και στις δύο παραδόσεις . Αυτοί οι Άγιοι χρησιμεύουν ως αδιάσπαστος δεσμός μεταξύ των Ορθοδόξων και Καθολικών εκκλησιών.

Πάπες και Οικουμενικοί Πατριαρχες έχουν συναντηθεί αρκετές φορές από το 1964. Οι συναντήσεις αυτές συμβολίζουν τη νέα σχέση μεταξύ των εκκλησιών.        Η Καθολική Εκκλησία αναγνωρίζει τη σπουδαία ηγεσία του Οικουμενικού Πατριάρχη μεταξύ όλων των Ορθοδόξων.

Μετά από αιώνες αποξένωσης , τόσο η Ορθόδοξη Εκκλησία όσο και η Καθολική έχουν δεσμευθεί επισήμως για την αποκατάσταση της πλήρους κοινωνίας μέσω μιας συμφωνημένης κατανόησης της Αποστολικής Πίστεως . Και οι δύο Εκκλησίες βλέπουν εαυτούς πλέον ως « Αδελφές Εκκλησίες » με την ευθύνη της διατήρησης της Αποστολικής Πίστης και τη θεραπεία των διαφορών τους. Συχνά, εκπρόσωποι και των Ορθόδοξων και των Καθολικών μιλούν για ομόνοια και για το πόσο σημαντικό ρόλο πρέπει να παίζει η αγάπη στη ζωή μας   , η ειρήνη, η συγχώρεση και ο διάλογος. Στην συνάντηση του Οικουμενικού Πατριάρχη με τον Ρωμαιοκαθολικό Αρχιεπίσκοπο του Σάλτσμπουργκ, ο Οικουμενικός Πατριάρχης έγραψε στο βιβλίο επισκεπτών:

”Εργαζόμεθα με τον αδελφό Πάπα Φραγκίσκο και ευχόμεθα ταχεία ένωση των Εκκλησιών…..”.