Μοναξιά: Η σιωπηλή ασθένεια που απειλεί την υγεία μας

Φαντάσου μια νόσο που κάνει τον άνθρωπο ευέξαπτο, καταθλιπτικό, εγωκεντρικό και συνδέεται με μια αύξηση του κινδύνου πρόωρου θανάτου κατά 26%. Περίπου το 1/3 του πληθυσμού πλήττεται από αυτήν, με το 1 στα 12 άτομα πολύ σοβαρά. Το εισόδημα, το επίπεδο εκπαίδευσης, το φύλο και η εθνικότητα δεν λειτουργούν αποτρεπτικά, ενώ η ασθένεια είναι μεταδοτική. Αυτή η νόσος ονομάζεται μοναξιά και έχει συγκριθεί με την κακή συνήθεια να καπνίζει κανείς 15 τσιγάρα ημερησίως. Στις περισσότερες χώρες του δυτικού κόσμου, η αίσθηση του ανήκειν λείπει, και ο σύγχρονος άνθρωπος έχει αποξενωθεί από το σύνολο της κοινωνίας. Σκέψου έναν εξαρθρωμένο ώμο: δεν κόβεις το χέρι σου, το αφήνεις όμως να κρέμεται από το υπόλοιπο σώμα σου, άχρηστο. Έτσι ακριβώς αισθάνονται οι άνθρωποι που είναι αποκομμένοι από την κοινωνία – πονάνε πολύ. Αυτό ονομάζεται κοινωνική εξάρθρωση, που μαζί με το προσωπικό τραύμα, γίνεται πηγή απόγνωσης, καταχρήσεων και φυσικών ασθενειών.

Η κοινωνία, αντί να ενισχύει την έννοια της κοινότητας και της αλληλεγγύης, έχει παραμελήσει την ανάγκη του ατόμου για σύνδεση με τους άλλους. Η στροφή προς έναν πιο εξατομικευμένο τρόπο ζωής έχει οδηγήσει σε αυξανόμενα επίπεδα μοναξιάς και κοινωνικής απομόνωσης, που τελικά συντελούν στην αποδυνάμωση των θεμελιωδών αξιών του ανθρώπου. Αν σκεφτούμε το ανθρώπινο είδος στην ιστορία του, θα κατανοήσουμε ότι η επιβίωσή του δεν θα ήταν δυνατή αν οι άνθρωποι είχαν δει τον εαυτό τους αποκλειστικά μεμονωμένα, χωρίς να αναγνωρίζουν την ανάγκη τους για κοινωνική σύνδεση. Και η κοινωνία που δεν αναγνωρίζει αυτή την ανάγκη, έχει χάσει την ουσία του τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

Η αίσθηση του ανήκειν είναι κάτι θεμελιώδες για τον άνθρωπο, και οι συνέπειες του να μην ανήκεις πουθενά είναι τεράστιες. Το μέσο παιδί στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, εκτίθεται σε 30.000 διαφημίσεις ετησίως, οι περισσότερες από τις οποίες στοχεύουν απευθείας στο παιδί. Αυτές οι διαφημίσεις περνούν το μήνυμα ότι η ευτυχία και η αποδοχή έρχονται μέσω προϊόντων και όχι μέσω ανθρώπινων σχέσεων, και ότι η αποδοχή από τους συνομηλίκους εξαρτάται από την αγορά συγκεκριμένων προϊόντων. Η βασική ανάγκη για σύνδεση και επικοινωνία, το αίσθημα του ανήκειν σε μια κοινότητα με κοινό σκοπό και προορισμό, είναι αυτό που λείπει από όλες τις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες.

Όταν οι άνθρωποι αρχίσουν να αισθάνονται αποσυνδεδεμένοι, βρίσκονται στην αρχή μιας ασθένειας – πνευματικής, φυσικής και/ή κοινωνικής. Κάπως έτσι αρχίζουμε να πιστεύουμε το παραμύθι ότι είμαστε ολομόναχοι, εξατομικευμένοι, με πολύ προσωπικούς και ιδιωτικούς στόχους. Και όσο περισσότερο ορίζουμε τον εαυτό μας με αυτό τον τρόπο, τόσο περισσότερο απομακρυνόμαστε από τις ζωτικές αρχές του ποιοι είμαστε και τι χρειαζόμαστε για να είμαστε υγιείς.

Η μοναξιά είναι ένας από τους κύριους παράγοντες ψυχολογικών προβλημάτων. Πριν από αρκετά χρόνια πραγματοποιήθηκε στην Αμερική ένα αμφιλεγόμενο ψυχολογικό πείραμα, κατά το οποίο νεογέννητα μωρά φροντίζονταν από ρομπότ, που τους έφερναν το γάλα και άλλαζαν τις πάνες τους. Τα άλλα μωρά φροντίζονταν από ανθρώπους που τα κρατούσαν στην αγκαλιά τους, τους μιλούσαν και τα χάιδευαν. Τα μωρά που φροντίζονταν από ανθρώπους αναπτύχθηκαν φυσιολογικά και πήραν βάρος, ενώ τα μωρά που φροντίζονταν από ρομπότ παρουσίασαν σοβαρά προβλήματα, σταμάτησαν να τρώνε και να αναπτύσσονται, και τελικά αρρώστησαν. Όταν δεν έχουμε την κατάλληλη σύνδεση, υποφέρουμε πραγματικά.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

Μια από τις πιο συχνές παρατηρήσεις από πελάτες μου είναι ότι δεν τους αρέσει είτε να τους αγγίζουν είτε να τους παίρνουν αγκαλιά. Ωστόσο, μπορώ να σε διαβεβαιώσω ότι η σωματική επαφή έχει κάτι μαγικό: ενεργοποιεί την παραγωγή ορμονών που συνδέονται με την ευτυχία και την αίσθηση ασφάλειας. Η ανάγκη μας για ανθρώπινη επαφή είναι τόσο βαθιά, που ακόμα και οι τεχνολογικές εξελίξεις επικεντρώνονται στο πόσο πιο κοντά μπορούμε να αισθανόμαστε ο ένας στον άλλο – μέσα από κινητά τηλέφωνα, μέσα κοινωνικής δικτύωσης και άλλες εφαρμογές. Παρά τις αρνητικές συνέπειες της τεχνολογίας, για όλους εμάς που ζούμε μακριά από τις οικογένειές μας, η δυνατότητα να βλέπουμε τους γονείς μας μέσω τηλεφώνου είναι επανάσταση!

Η μοναξιά έχει συνέπειες. Μας επηρεάζει και μας αλλάζει με τρόπους που δεν κατανοούμε πλήρως. Είναι ζωτικής σημασίας να συνδεθούμε με τους άλλους. Αυτός είναι ο λόγος που ήρθαμε σε αυτόν τον κόσμο – για να βιώσουμε την ανθρώπινη σύνδεση, την αλληλεγγύη και την υποστήριξη. Μην ξεχνάς ποτέ, όσο δύσκολο κι αν φαίνεται, ότι η αληθινή θεραπεία προέρχεται από τη σύνδεση, και από το να νιώθουμε ότι ανήκουμε σε μια κοινότητα που μας νοιάζεται και μας στηρίζει.

Ιουλία Καζάνα-McCarthy
Δρ. Κοινωνιολογίας (University of Surrey, UK)
Πιστοποιημένη Life Coach (International Coaching Federation, ICF)
Solution Focused Θεραπεύτρια (BRIEF & The Solution Focused Universe)

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ