Είναι στο χέρι των ΗΠΑ να αποτρέψουν το μακελειό στη Μέση Ανατολή;

Αμέσως, μετά την ορκωμοσία του νέου προέδρου του Ιράν στην καρδιά της Τεχεράνης, το Ισραήλ δολοφόνησε τον φιλοξενούμενο του Ιράν, ηγέτη της Χαμάς, Ισμαήλ Χανίγια. Παρά το σοβαρότατο αυτό ισραηλινό χτύπημα, ο εκπρόσωπος του αμερικανικού Πενταγώνου, Τζον Κίρμπι, όλος περιέργως δήλωσε ότι μπορεί να επιδιωχθεί ακόμα κατάπαυση του πυρός.

Μπορούν, όμως οι ΗΠΑ να πετύχουν κατάπαυση πυρός στη Γάζα και να σταματήσουν έναν πόλεμο στη Μέση Ανατολή; Αν, ναι, πως;

Μπορεί τον περασμένο Απρίλιο, να μετριάστηκε η απάντηση της Τεχεράνης, στην επίθεση του Ισραήλ στην ιρανική πρεσβεία, αλλά τα πράγματα, σήμερα είναι πολύ πιο σοβαρά σήμερα, μετά τη δολοφονία του Ισμαήλ Χανίγιε.

Το Ιράν και οι σύμμαχοί του, συμπεριλαμβανομένης της Χεζμπολάχ στον Λίβανο, των Χούτι στην Υεμένη και πολιτοφυλακών που επιχειρούν στο Ιράν και στη Συρία, ετοιμάζονται για κάποιου είδους σημαντικά αντίποινα.

Αν και οι προοπτικές είναι εξαιρετικά άσχημες, η πρόσφατη ιστορία υποδηλώνει ότι μπορεί να περιοριστεί ένας επικίνδυνος κύκλος κλιμάκωσης μεταξύ των μακροχρόνιων αντιπάλων.

Επιδιώκοντας να περιορίσουν τα αντίποινα του Ιράν και την απάντηση της Χεζμπολάχ στη δολοφονία ενός από τους κορυφαίους διοικητές της στη Βηρυτό, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους έχουν προωθήσει μια στρατηγική διαχείρισης κρίσεων με τρεις άξονες: επιδίωξη κατάπαυσης του πυρός στη Γάζα, ενίσχυση ισραηλινής άμυνας και διπλωματικές πιέσεις στο Ιράν να περιορίσει την απάντησή του.

Η ειδική τονίζει ότι ορισμένοι από αυτούς τους εταίρους της Ιράν έχουν ήδη δηλώσει ότι θα κάνουν πίσω μετά την επίτευξη εκεχειρίας στη Γάζα.

Ωστόσο, ο Πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, συνεχίζει να απορρίπτει το πρώτο σχέδιο -μια εκεχειρία στη Γάζα- που θα ήταν κρίσιμο για την εκτόνωση των ευρύτερων εντάσεων στην περιοχή. Όσον αφορά το τρίτο σημείο, το Ιράν δύσκολα θα αφήσει αναπάντητο το χτύπημα.

Σύμφωνα με τη διευθύντρια της Ομάδας Διεθνών Κρίσεων (International Crisis Group) που μελετάει συγκρούσεις και πολέμους στον πλανήτη, Ηρώ Κόμφορτ, το παραπάνω σενάριο μπορεί να αποφευχθεί.

Η επειρογνώμονας με μια δόση αισιοδοξίας, αναφέρει στην ανάλυσή της στο Foreign Policy, ότι ακόμα κι αν η προσπάθεια των ΗΠΑ για περιορισμό των εχθροπραξιών συναντά εμπόδια, μπορεί να “σωθεί” από την ίδια την πραγματικότητα, οτι δηλαδή ούτε η Ουάσιγκτον ούτε η Τεχεράνη αναζητούν ένα πόλεμο διαρκείας.

Οι ΗΠΑ δεν επιθυμούν μια εμπλοκή στη Μέση Ανατολή λίγο πριν τις εκλογές, ενώ το Ιράν δεν θέλει να επωμιστεί το κόστος ενός ολοκληρωτικού πολέμου για λιγότερο από αυτό που θεωρεί ως υπαρξιακό διακύβευμα. Ακόμα και η ίδια η Χεζμπολάχ, δεν θέλει να χάσει μέρος του σημαντικού οπλοστασίου της σε μια μεγάλη σύγκρουση.

Αλλά για να επικρατήσει η λογική της αποκλιμάκωσης, ίσως χρειάζεται ώθηση, λέει η Κόμφορτ. Στο επίκεντρο των εντάσεων της περιοχής βρίσκεται η Γάζα. Η Ουάσιγκτον προσπάθησε να διαχειριστεί αυτές τις εξάρσεις μέσα από μια ποικιλία διπλωματικών οδών και ad hoc προσπαθειών, αλλά είναι σαφές ότι η περιοχή θα συνεχίσει να παρασύρεται στο χείλος μιας μεγάλης σύγκρουσης απουσία εκεχειρίας στη Γάζα.

Το δυνατό χαρτί των ΗΠΑ

Για να παίξει το δυνατό της χαρτί η κυβέρνηση των ΗΠΑ, η Κόμφορτ λέει ότι «θα πρέπει να καταστήσει σαφές ότι θα αποκλείσει την παροχή πυρομαχικών και όπλων για μη αμυντικούς σκοπούς στο Ισραήλ, εάν ο Νετανιάχουν συνεχίζει να παρεμποδίσει μια συμφωνία».

«Ταυτόχρονα, θα πρέπει να προσβλέπει σε όσους έχουν κανάλια προς τη Χαμάς να μεταδώσουν ότι αυτή μπορεί να είναι η τελευταία τους ευκαιρία για μια βραχυπρόθεσμη συμφωνία» υπογραμίζει η Κόμφορτ.

«Θα πρέπει επίσης να ζητήσει την ομόφωνη υποστήριξη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για ένα ψήφισμα που θα δημιουργούσε δεσμευτική δέσμευση για όλους τους παράγοντες να υποστηρίξουν και να συμμορφωθούν με την κατάπαυση του πυρός, προχωρώντας ένα βήμα παραπέρα από το ψήφισμα του Συμβουλίου του Ιουνίου για την κατάπαυση του πυρός από το οποίο η Ρωσία απείχε» τονίζει.

Εάν σημειωθεί πρόοδος προς την κατάπαυση του πυρός στη Γάζα, η Κόμφορτ πιστεύει ότι η Ουάσιγκτον θα μπορούσε αθόρυβα να ενθαρρύνει μια παράλληλη προσπάθεια αποκλιμάκωσης των εχθροπραξιών, η οποία θα μπορούσε να περιλαμβάνει μια συμφωνία με τη Χεζμπολάχ για απόσυρση των δυνάμεών της, σύμφωνα με την απόφαση 1701 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, που εγκρίθηκε για τον τερματισμό του πολέμου Ισραήλ-Χεζμπολάχ το 2006.

Η ειδική τονίζει ότι ορισμένοι από αυτούς τους εταίρους της Ιράν έχουν ήδη δηλώσει ότι θα κάνουν πίσω μετά την επίτευξη εκεχειρίας στη Γάζα.

«Ο στόχος θα ήταν να προστεθεί μεγαλύτερη βεβαιότητα σε αυτή τη δέσμευση. Όπως και τον Απρίλιο, μπορεί να επιτευχθεί συμφωνία μέσω συνομιλιών στο πίσω κανάλι που διευκολύνονται από το Ομάν ή μέσω αξιόπιστων ενδιάμεσων, όπως το Κατάρ ή η Ελβετία» προσθέτει η διευθύντρια το Οργανισμού.

Ωστόσο, επισημαίνει ότι το μεγαλύτερο εμπόδιο για την κίνηση προς αυτή την κατεύθυνση μπορεί να είναι η εσωτερική πολιτική των ΗΠΑ. «Οι σκληρές πιέσεις στο Ισραήλ θα συνεπαγόταν πολιτικό κόστος για την κυβέρνηση Μπάιντεν (συμπεριλαμβανομένης της Αντιπροέδρου Κάμαλα Χάρις, που είναι και υποψήφια για το προεδρικό χρίσμα) λίγες μέρες πριν από το Εθνικό Συνέδριο των Δημοκρατικών και ενόψει των προεδρικών εκλογών του Νοεμβρίου».

Παρ΄όλα αυτά η Ηρώ Κόμφορτ ξεκαθαρίζει ότι ένας σπειροειδής περιφερειακός πόλεμος θα μπορούσε να είναι ακόμη πιο δαπανηρός για έναν πρόεδρο των ΗΠΑ που έθεσε υποψηφιότητα με σημαία τον τερματισμό των ατελείωτων πολέμων -μια δέσμευση που έχουν αναλάβει και οι Ρεπουμπλικάνοι ηγέτες- και του οποίου η κληρονομιά της εξωτερικής πολιτικής μπορεί κάλλιστα να κριθεί από το πρίσμα του τρόπου με τον οποίο αντιμετώπισε με αυτή τη στιγμή κινδύνου για τη Μέση Ανατολή και τον κόσμο.