COP28: Μπορεί ο κόσμος να υποσχεθεί ότι θα εγκαταλείψει τα ορυκτά καύσιμα;

Επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης

Η διάσκεψη του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή στο Ντουμπάι είναι κοντά σε μια μεγάλη σημαντική πρόταση για τη μείωση των αερίων που θερμαίνουν τον πλανήτη μας, πιστεύουν οι οικοδεσπότες της στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα(ΗΑΕ). Εκφράζοντας «επιφυλακτική αισιοδοξία», η διαπραγματευτική ομάδα των ΗΑΕ πιστεύει ότι η COP28 ετοιμάζεται να δεσμευτεί για τη σταδιακή μείωση της χρήσης ορυκτών καυσίμων τις επόμενες δεκαετίες.

Ίσως ακόμη και καταργώντας τα εντελώς.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

Η διοργάνωση μιας διάσκεψης για το κλίμα σε ένα πετροκράτος ακούγεται σαν η αρχή ενός κακόγουστου αστείου, αλλά υπάρχουν ενδείξεις ότι θα μπορούσε να προσφέρει πραγματική πρόοδο στο ζήτημα της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής.

Σίγουρα, αυτή η του διάσκεψη του ΟΗΕ για το κλίμα θα πρέπει να ασχοληθεί με το θέμα της απαλλαγής από τα ορυκτά καύσιμα. Όμως, όσο παράξενο κι αν ακούγεται, μέχρι πριν από λίγα μόλις χρόνια τα ορυκτά καύσιμα ήταν ουσιαστικά «απαγορευμένες λέξεις» σε αυτές τις τεράστιες παγκόσμιες συγκεντρώσεις και σπάνια ειπώθηκαν ποτέ. Η πρώτη επίσημη συζήτηση για το μέλλον τους ήταν στην COP26 στη Γλασκώβη το 2021 και η μόνη δέσμευση που αναλήφθηκε εκεί ήταν η υπόσχεση να «καταργηθεί» το πιο βρώμικο από όλα, ο άνθρακας.

Βέβαια, μια δέσμευση τώρα δεν θα σημαίνει ότι ο κόσμος θα σταματήσει εντελώς να χρησιμοποιεί ορυκτά καύσιμα. Είναι πολύ απίθανο να λάβουμε οποιαδήποτε δέσμευση με ημερομηνία λήξης, κάτι που θα ήταν πολύ αμφιλεγόμενο. Τα «μειωμένα» ορυκτά καύσιμα θα εξακολουθούν να επιτρέπονται. Τότε, πολύ πιθανό να συλλαμβάνεται το διοξείδιο του άνθρακα που θερμαίνει την ατμόσφαιρα που εκπέμπουν για να σταματήσει να προκαλεί κλιματική αλλαγή. Όμως τουλάχιστον ο κόσμος θα έχει αναγνωρίσει αυτό που πάντα υπονοούνταν από αυτές τις διαπραγματεύσεις – ότι πρέπει να αντιμετωπίσουμε την κύρια πηγή της κλιματικής αλλαγής. Αυτό θα ήταν μια ιστορική πρωτιά και ένα σημαντικό βήμα προς τα εμπρός.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

Γιατί λοιπόν μπορεί να συμβεί στα πλουσιότερα σε πετρέλαιο, από όλες τις άλλες περιοχές, ΗΑΕ; Μια σταδιακή κατάργηση είναι στο κείμενο που συζητείται στο Ντουμπάι και είναι αυτό που λέει ότι  θέλει ο άνθρωπος που είναι υπεύθυνος για αυτές τις διαπραγματεύσεις – ο Sultan al – Jaber, πρόεδρος της COP28 και επικεφαλής της κρατικής εταιρείας πετρελαίου των ΗΑΕ Adnoc.

Προς ενόχλησή του, αυτή η επιθυμία του δεν έχει αναφερθεί ευρέως. Αυτό οφείλεται τουλάχιστον εν μέρει στο ότι ο al – Jaber έκανε τη δήλωση με το είδος της γραφειοκρατικής γλώσσας που καταλαβαίνουν μόνο οι πιο αφοσιωμένοι επικεφαλής της COP.

Ο ίδιος λέει ότι είναι ο πρώτος πρόεδρος της COP που ενθαρρύνει «τα μέρη να μιλήσουν για όλα τα ορυκτά καύσιμα για το κείμενο των διαπραγματεύσεων». Εξηγεί ότι «ασχολείται με όλα τα μέλη των διαπραγματεύσεων» και θέλει να εμφανιστούν με «κοινούς λόγους και συναίνεση».

Σύμφωνα με δημοσιογραφικές πηγές του BBC News, αυτό που προκύπτει από τις δηλώσεις του προέδρου al- Jaber μπορεί να συνοψιστεί ως εξής: «Μίλησα με εκπροσώπους όλων των χωρών του κόσμου και τους προέτρεψα να συμφωνήσουν –  στο τελικό κείμενο της COP28 – στη σταδιακή κατάργηση της χρήσης ορυκτών καυσίμων ή τουλάχιστον στη σταδιακή μείωση τους». Ο al -Jaber έχει επανειλημμένα υποσχεθεί ότι αυτή η σύνοδος κορυφής θα «πάρει έναν νέο δρόμο», θα κάνει «πρωτοφανή» πράγματα και θα είναι «μεταμορφωτική».

Πολλοί μπορεί να εκπλαγούν που τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, μια χώρα που χτίστηκε πάνω σε χρήματα από το πετρέλαιο, μπορεί να προσπαθεί να κάνει τον κόσμο να συμφωνήσει να σταματήσει να το χρησιμοποιεί. Υπήρξαν σίγουρα ιστορίες τις τελευταίες ημέρες που παρουσίαζαν τον al – Jaber να αμφισβητεί ακόμη και την επιστήμη της υπερθέρμανσης του πλανήτη κατά τη διάρκεια της COP28.

Την Δευτέρα, επέμεινε ότι τα σχόλιά του είχαν παρερμηνευτεί, προσθέτοντας: «Έχω πει ξανά και ξανά ότι η σταδιακή μείωση και η σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων είναι αναπόφευκτη». Στη συνέντευξη Τύπου συμμετείχε η αρχή του ΟΗΕ για την επιστήμη του κλίματος, με τον καθηγητή Jim Skea, ο οποίος είναι επικεφαλής της Διακυβερνητικής Επιτροπής του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή.

Ο καθηγητής Skea εξήγησε ότι «η επίτευξη του στόχου για περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη στους 1,5 C θα σήμαινε πλήρη απαλλαγή από την καύση άνθρακα μέχρι το 2050. Μέχρι τότε το πετρέλαιο θα πρέπει να μειωθεί κατά 60%, και το φυσικό αέριο κατά 45%», είπε. Έτσι, ακόμη και το 2050 ο κόσμος θα χρειάζεται ακόμα πολλά από τα πράγματα στα οποία είναι τόσο πλούσια τα ΗΑΕ.

Όμως – για άλλη μια φορά – μόνο αν η καύση του άνθρακα «καταργηθεί» και αν οι εκπομπές διοξειδιου του άνθρακα από την καύση των άλλων ορυκτών καυσίμων μπορούν να συλληφθούν για να σταματήσουν να προκαλούν την κλιματική αλλαγή. Η τεχνολογία για να γίνει αυτό δεν υπάρχει ακόμα στην κλίμακα που χρειάζεται.

Όταν ο al – Jaber λέει ότι η επιστήμη έχει καθοδηγήσει όλα όσα έχει κάνει η ομάδα του – κάτι που έχει πει επανειλημμένα – αυτή είναι η επιστήμη για την οποία μιλάει. Εν ολίγοις, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα αναγνώρισαν ότι ο κόσμος πρέπει να σταματήσει τον εθισμό του στα ορυκτά καύσιμα και αποφάσισαν να θέσουν τον εαυτό τους αποφασιστικά στη σωστή πλευρά της ιστορίας, με την προσπάθεια τους να πείσουν ότι  εννοούν την απόφαση τους.

Ταυτόχρονα βέβαια, σχεδιάζουν να αυξήσουν την παραγωγική τους ικανότητα και να πουλήσουν ακόμη περισσότερο πετρελαιο.

Τι  κάνει όμως τον πρόεδρο της COP28 να πιστεύει ότι μπορεί να πετύχει συμφωνία;

Περισσότερες από 100 χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ και της ΕΕ, έχουν ήδη δηλώσει ότι θέλουν να δουν σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων. Η Κίνα παραδοσιακά κρατούσε επιφυλάξεις για το θέμα, αλλά πριν από μερικές εβδομάδες υπήρξε ένας υπαινιγμός ότι η θέση της μπορεί να είχε αλλάξει. Για πρώτη φορά μίλησε για στόχους μείωσης των εκπομπών από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ο Πρόεδρος Xi στη συνάντηση του με τον Πρόεδρο Biden σε μια σύνοδο κορυφής στην Καλιφόρνια.

Επίσης δεν πρέπει να ξεχνάμε, η Κίνα είναι μακράν ο παγκόσμιος ηγέτης τόσο στην παραγωγή όσο και στην εγκατάσταση τεχνολογιών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Η Ρωσία παραδοσιακά ήταν επίσης απρόθυμη να υποστηρίξει τη δράση για το κλίμα, αλλά η ομάδα των ΗΑΕ είναι πολύ αισιόδοξη ότι μπορεί να την «πείσει» Αυτό υποδηλώνει ότι μάλλον έχει γίνει κάποιο είδος συμφωνίας και οι ειδικοί στη ρωσική πολιτική για το κλίμα λένε ότι αυτό είναι πολύ πιθανό, καθως η Ρωσία υιοθετεί μια πολύ «συναλλακτική» προσέγγιση σε αυτές τις δεσμεύσεις του ΟΗΕ, κυρίως επειδή ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν – που επισκέπτεται σήμερα τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Σαουδική Αραβία – δεν θα ένιωθε υποχρεωμένος να τηρήσει οποιαδήποτε δέσμευση.

Όμως, ακόμη και έτσι ο al -Jaber έχει ακόμη πολύ δουλειά να κάνει. Το μεγαλύτερο πρόβλημά του είναι με τη γείτονά του, τη Σαουδική Αραβία – τον δεύτερο μεγαλύτερο παραγωγό πετρελαίου και φυσικού αερίου στον κόσμο μετά τις ΗΠΑ. Ο υπουργός Ενέργειας της Σαουδικής Αραβίας, πρίγκηπας  Abdulaziz bin Salman, ρωτήθηκε εάν η χώρα του θα υποστήριζε μια υπόσχεση για σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων σε τηλεοπτική συνέντευξη στην πρωτεύουσα της Σαουδικής Αραβίας Ριάντ νωρίτερα αυτή την εβδομάδα. «Απολύτως όχι», απάντησε.

Όμως, υπάρχουν πληροφορίες από αξιόπιστη πηγή ότι το κρατικό πετρελαϊκό μεγαθήριο της Σαουδικής Αραβίας, η Aramco, υποστηρίζει ακριβώς μια τέτοια κίνηση. Γιατί; Διότι θα ενίσχυε τη φήμη της χώρας και θα διευκόλυνε την επιχειρηματική της δραστηριότητα. Ο ηγέτης της Σαουδικής Αραβίας, Mohammed bin Salman, έχει μια πολύ δημόσια ατζέντα εκσυγχρονισμού. Το πρότυπό του είναι τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, με το αστραφτερό παγκόσμιο επιχειρηματικό τους κέντρο, το Ντουμπάι.

Δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί η συμφωνία, αλλά όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα στο Ντουμπάι.

Πηγή: BBC News